Новости за 29.09.2021

اروپایي ټولنې ۱۱ افغان فعاله مېرمنې د اروپا پارلمان د ساخاروف جایزې ته په داسې حال کې نوماندې کړې چې د طالبانو په واکمنۍ سره ډېری افغان نجونې او مېرمنې د زده‌کړو او کار له حق محرومې شوې دي. انیسه شهید، ماري اکرمي،‌ فرشته کریم، حبیبه سرابي، حوریه مصدق، سیما سمر، شهرزاد اکبر، میترا مهران، پلوشه حسن، صحرا کریمي او ظریفه غفاري هغه مېرمنې دي چې د دغې جایزې لپاره غوره شوې دي. یادې جایزې ته نوماندې حبیبه سرابي ازادي راډیو سره په خبرو کې په افغانستان کې د ښځو د وضیعت په اړه اندېښنه وښوده ویې‌ویل، اړتیا... Читать дальше...

په افغانستان کې د ځینو رسنیو پر خپرونو بندیزونه لګول او د خبریالانو د راپورونو سانسورول هغه ستونزه چې د محتوا له اړخه‌یې رسنۍ سختې زیانمنې کړې دي. اوس یو شمېر افغان خبریالان او د رسنیو مسؤلین وایي، د طالبانو مستقیمو او غیر مستقیمو فشارونو د خپلو فعالیتونو سانسورولو ته اړ ایستلي دي. دوی وایي، دا مسئله په خپرونو کې د ضعف لامل شوې او رسنيو خپل لیدونکي، اورېدونکي او لوستونکي ورو ورو له لاسه ورکړي دي. دوی زياتوي، دې وضعیت په ځینو خپرونو منفي اغېز کړی او په یو ډول‌یې د رسنیو او خبریالانو ازادي زیانمه کړې ده. Читать дальше...

دوشنبې کې د افغان ماشومانو لپاره یوازینی ځانګړی ښوونځی له نا معلوم برخلیک سره مخ شوی. دا ښوونځی چې د افغانستان د دولت له خوا تمویل کیده، واک ته د طالبانو له رسیدو سره سم یې له کابله مالي ملاتړ بند شوی دی، چې ورسره ددې ښوونځي د تړل کیدو احتمال هره ورځ زیاتیږي. خو د زده کونکو د کورنیو غړي هیله مند دي چې د بچیانو په وړاندې به یې ددې ښوونځي دراوازې پرانیستې پاتې شي. نور په دې راپور کې وګورئ.

سږکال د اګست پر ۱۵مه طالبانو پر افغانستان تر قبضې وروسته ویلي چې د اپیمو او تریاکو پر کاروبار بندیز لګوي. خو د کوکنارو کرونده ګر وايي، له مجبورۍ دا کار کوي که متبادل ورته پیدا کړل شي نو د کورکنارو له کروندې به لاس واخلي. بلخوا سوداګر د اپیمو په بیو کې زیاتوالی د طالبانو لخوا د بندیز د اندېښنو له وجې راغلی دی. په دې هکله په کندهار کې د اپیمو د یو بازار حال په دې رپورټ کې وګورئ. ویډیو: اې اېف پي ایډېټ او رپورټ: منورشاه

دبشري حقونو په سازمان کې دښځو دڅانګې مشره هیتر بار وایی طالبانو هغو شدیدو پالیسیو ته بیا مخه کړې چې په نولسوه نوي کلونو کې یې دخپلې واکمنۍ په دوران کې پلې کولې. هغې آزادي راډیو سره مرکه کې وویل چې د طالبانو دغه اقدام د ژورې اندیښنې وړ دی او په قضایي او حقوقي څانګو کې دافغانستان دتیرو شلو کلونو لاس ته راوړنې له مینځه وړي. لدې مخکې دطالبانو دامربالمعروف او نهی عن المنکر دادارې مشر ملا نورالدین ترابي چې دطالبانو د تحریک له موسسینو څخه دی لویدیځو رسنیو ته ویلي ووچې طالبان به شرعي حدود لکه دلاس پرې کول ، اعدام اوقصاص تطبیق کړي. Читать дальше...

د پاکستان وزيراعظم عمران خان په مشرۍ د تحريک انصاف ګډ حکومت په دې هېواد کې د رڼو ټاکنو لپاره د اصلاحاتو قانوني مسوده وړاندې کړې چې مخالفه ګوندونو رد کړې ده. د انتخاباتي اصلاحاتو دغه مسوده له تېرو شاوخوا درې میاشتو راهیسې د دې هېواد د سیاست يو له نانديزو موضوعاتو څخه ده. د مشال تر رڼا لاندې بحث کې دا څېړل شوي چې ایا د شفافو ټاکنو لپاره يوازې اصلاحات اړين دي او که نه نور هم داسې عوامل شته چې باید مخه يې ونيول شي؟

نګار هغه پولیسه مېرمن وه چې واک ته د طالبانو تر رسېدو وروسته ووژل شوه. هغې اووه کاله د غور په زندان کې د پولیسې په توګه دنده ترسره کړې وه. له نګار د یوه ٩ میاشتیني ماشوم په ګډون ١٠ ماشومان پاتې دي. د طالبانو نظامي مسؤلین وایي څېړنې روانې دي او هڅه کوي د نګار وژونکي ژر تر ژره ونیسي.

د پاکستان د اطلاعاتو وزیر فواد چوهدري د امریکايي سناتورانو له لوري پر طالبانو او احتمالاً پاکستان د بندیزونو د لایحې پر وړاندې کولو غبرګون وښود. فواد چوهدري دا هڅه د هند د تبلیغاتو نتیجه وبلله چې د ده په وینا د امریکا او پاکستان د اړیکو د خرابولو په هدف مطرح کېږي. ښاغلی چوهدري زیاتوي: "زه هیله لرم چې په کانګرس کې به جدي کسان دا قانون رد کړي. دا د امریکا او پاکستان ترمنځ واټن رامنځته کوي، موږ (له امریکا سره) له نږدې کار کوو او په ځیر یې څارو." د امریکايي سناتورانو له لوري په وړاندې شوې لایحه... Читать дальше...

د امریکا سنا جرګې د یو شمېر مخکښو غړو له لوري د یوې لایحې مسوده چمتو شوې چې پر اساس‌یې پر افغان طالبانو او احتمالاً پاکستان د بندیزونو غوښتنه کېږي. د لایحې دا مسوده چې د امریکا د ولسمشرۍ د یوه پخواني کاندید په شمول د جمهوري‌پال ګوند ۲۲ غړو د دوشنبې په ورځ وړاندې کړه، په افغانستان کې پر طالبانو او د هغوی پر ملاتړو د بندیز غوښتنه کوي. خو د پاکستان د اطلاعاتو وزیر فواد چوهدري د امریکايي سناتورانو دا هڅه د هند  د تبلیغاتو نتیجه وبلله چې د ده په وینا د امریکا او پاکستان د اړیکو د خرابولو په هدف مطرح کېږي. Читать дальше...

یوه نیمه میاشت وړاندې کله چې طالبان کابل ته ننوتل او وروسته‌یې په ټول افغانستان ولکه ټینګه کړه، د افغانستان وروستي اساسي قانون خپل ماهیت له لاسه ورکړ. تازه دوی ویلي په پام کې لري چې د پخواني پاچا محمد ظاهر شاه د دورې اساسي قانون له هغو مادو پرته چې د دوی په وینا له اسلام سره په ټکر کې وي، په موقته توګه تنفیذوي. د حقوقي چارو یو شمېر پوهان وايي، د پخواني پاچا محمد ظاهر شاه د وخت اساسي قانون که څه هم نمیګرتیاوې لري، خو تنفیذ به‌یې تر ډېره اوسنۍ ستونزې راکمې کړي. دوی وايي، یاد اساسي قانون شااوخوا... Читать дальше...

که چېرې دا مسوده د بهرنیو اړیکو کمېټه تایید او بیا د کانګرس له‌خوا تصویب شي، پر داسې یو قانون به بدله شي چې طالبان او ملاتړي به یې له سختو بندیزونو سره مخامخ کړي.

په کابل کې د حامد کرزي نړیوال هوايي ډګر کې دا مهال د سهار له ۶ نه د ماښام تر ۶ بجو پورې محدود کورني او نړیوال پروازونه ترسره کېږي او لا هم په بشپړ ډول د پروزاونو لپاره نه دی چمتو. د دغه هېواد د ملکي هوايي چلند خپلواکې ادارې د عملیاتي معینیت سرپرست وايي، د د دغه ډګر د بیارغونې برخه کې چارې تر یو بریده بشپړې شوي، خو رادار چې د هر میدان لپاره مهم سیستم دی له منځه تللی او دا مهال د یاد سیستم د نه شتون له امله پیلوټانو د خپلو سترګو په وسیله د پروازونو لړۍ جاري ساتلې.  کپټان غلام جیلاني له 'سي.سي.ټي.وي'... Читать дальше...

تمه ده چې د امریکا دفاع وزیر لوېډ اسټن، لوی درستیز مارک میلي او د مرکزي قوماندانۍ عمومي قوماندان فرانک مککنزي نن د استازو جرګې د وسله والو خدماتو کمېټې ته حاضر شي. دوی پرون د سنا جرګې د وسله والو خدماتو په کمېټې کې د استازو پوښتنو ته ځوابونه وویل. مارک میلي په پرونۍ غونډه کې طالبان له القاعده شبکې سره د اړیکو په دوام تورن کړل. میلي وویل: "باید په یاد ولرو چې طالبان یو تروریستي تنظیم و او تروریستي ډله به پاتې شي، دوی لا هم له القاعده سره اړیکې پرې کړي نه دي." طالبانو تراوسه پورې د امریکا د... Читать дальше...

شمالي کوریا ادعا کړې چې پرون یې یو نوی تر غږ چټک توغندی ازمویلی دی. د شمالي کوریا د دولتي رسنیو د راپور له مخې، دا یوه ستراتیژیکه وسله ده او هواسونګ نومېږي. دوی همدا راز ویلي چې دا توغندی یو له پنځو تر ټولو مهمو نویو تسلیحاتي سیسټمونو څخه دی چې د خپل پنځه کلن پوځي پلان پر اساس یې جوړ کړی دی. د دغه توغندي ازمېښت د وسلو د ټکنالوژۍ په برخه کې د شمالي کوریا د پرمختګ نوې نښه ده.

د اسټرالیا د کرکټ اداره به روانه اوونۍ رسماً ووايي چې له افغانستان سره ټېسټ لوبه لغوه شوه. د کرکټ لوبې د مشهورې وېب پاڼې، کرېک انفو د راپور له مخې، ټاکل شوې چې د افغانستان او اسټرالیا ترمنځ د نوومبر په ۲۷مه نېټه د اسټرالیا په هاربرت کې ټېسټ لوبه وشي، خو په افغانستان کې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د هغوی له لوري یو شمېر اقداماتو له افغانستان سره د نورو هېوادونو د مسابقو په اړه شکونه پیدا کړي دي. تردې وړاندې د اسټرالیا د کرکټ ټیم کیپتان ویلي و چې که طالبان د نجونو پر سپورټ بندیز ولګوي، د... Читать дальше...

د ایین له مخې د پاکستان په وفاقي محکمو کې د بلوچستان برخه شپږ فیصده ده چې د اټکل له مخې له ۲۲ تر ۲۶ زره ملازمین جوړېږي خو په دې کې یوازې له ۳۰۰۰ تر ۳۵۰۰ د بلوچستان حقیقي خلک دي‌، د پاتې زیاتره خلکو تعلق له پنجاب سره دی چې د بلوچستان د بېلا بېلو ضلعو جعلي اسناد یې جوړ کړي دي

د جېم ریچ په مشرۍ د امریکا د جمهوري غوښتونکو سناتورانو یوې ۲۲ کسیزې ډلې کانګرس ته یوه مسوده وړاندې کړې چې پر طالبانو او ټولو هغو هېوادونو چې د دغه ډلې ملاتړ کوي بندیزونه ولګوي. که دا مسوده د بهرنیو اړیکو کمېټه تایید او بیا د کانګرس له‌خوا تصویب شي، پر داسې یو قانون به بدله شي چې طالبان او ملاتړي به یې له سختو بندیزونو سره مخ کړي. دا مسوده "افغانستان کې د ترهګرۍ ضد، څارنې او حساب ورکوونې قانون په نوم کانګرس ته وړاندې شوې او په کې راغلي، دوی له افغانستانه په ډېرې بېړې له وتلو وروسته، د بدو پایلو شاهدان دي. Читать дальше...

په کابل کې د سېپټېمبر پر ۲۷مه له رويټرز خبري اژانس سره په خبرو کې منصور احمد خان وويل چې د دې کار هدف د افغانستان اقتصاد ښه کول دي.

د افغانستان مالیې وزارت وایي د ملي پراختیا شرکت خپل فعالیتونه بېرته پیل کړل. د مالیې وزارت نن چهارشنبې( د تلې په ۷مه) په یو بیان کې ویلي چې د دولتي شرکتونو لوی رئیس او د یاد ریاست مسئولینو د ملي پراختیا شرکت له رئیس او مسؤلینو سره د لېدو پر مهال ترې وغوښتل چې خپلي چاري دي په عادي ډول مخته يوسي او د پخوا په شان دې خپلي ملي پروژې روانې وساتي. د ملي پراختیا شرکت رئیس عبدالرحمن عطاش د دغه شرکت د کړنو او لاسته راوړنو په تړاو د دولتي شرکتونو رئیس ته معلومات ورکړل او زیاته یې کړه چي د ملي پراختیا شرکت... Читать дальше...

د روان لمریز کال له پیله تردې دمه له ترکیې افغانستان ته د ۱۶۷ ملیونه ډالرو په ارزښت صادرات شوي دي. دا خبرې د ترکیې سفیر جهاد ارګینای نن چهارشنبې( د تلې په ۷مه) د صنعت او سوداګرۍ سرپرست وزیر نورالدین عزیزي سره د لېدو پرمهال کړي دي. د ترکیې سفیر وویل چې د دواړو هېوادونو ترمنځ په 2020 کال کې د ۲۳۵ ملیونه ډالرو په ارزښت راکړه ورکړه ترسره شوې وه او د روان کال په لومړیو اوو میاشتو کې ۱۶۷ ملیونه ډالرو په ارزښت  صادرات درلودل . خو ترکیې ته یې د افغانستان صادراتو اندازه ونه ښوده او ویې ویل، له افغانستانه د صادراتو  کچه خورا لږ وه. Читать дальше...

د افغانستان د نورو ولایتونو په څېر، په هرات ولایت کې هم د طالبانو له واک ته رسېدو سره بې کاري اوج ته رسېدلې ده.  د هرات ډېری اوسیدونکو د زیاتېدونکي بې وزلۍ له امله د خپلو کورونو د وسایلو پلورلو ته مخه کړې ده.  د لمر تر سوځنده وړانګو لاندې، ۱۷ کلن ګلستان هڅه کوي پیرودونکي جلب کړي:  "کالي په لسو افغانیو. د موبایل چارجر او نورو وسایلو قیمت هم په لسو افغانیو پلورو."  دا ځوان نور څه نه لري او غواړي د خپلې کورنۍ د پنځو غړو لپاره د ډوډۍ موندلو په خاطر د "درب قندهار" سیمه کې د خپل کور توکي پلوري.  دی وايي... Читать дальше...

۵۶ کلن عمر کمال لوړې زده کړې کړې دي او په لویو څوکیو یې دنده تر سره کړې خو اوس د بې روزګارې له وجې اسلام اباد کې برياني پلوري. نوموړی وايي، لومړی ورته دا کار ګران وو خو اوس یې اراده لري چې ټول عمر به د بريانۍ او د نورو خوراکي شيانو د پلورلو کار وکړي. نور په ویډیويي راپور کې.

طالبان وایي چې د نجونو د ښوونځیو لپاره طرزالعمل تر کار لاندې دی چې د دې له بشپړېدو سره به له شپږم ټولګي پورته تر دولسم پورې د نجونو زده کړې پیل شي. د طالبانو مرستیال ویاند بلال کریمي پرون وروسته تردې دا خبره وکړه چې په کابل کې د افغان مېرمنو یو شمېر استازو له طالبانو وغوښتل چې د نجونو ښوونځي دې ژر تر ژره پرانیزي. بلال کریمي ازادي راډیو ته وویل: "تعلیمي ماحول دی چې هلته د دوی لپاره فزیکي او روحي تسکین او مصونیت موجود وي او دا تضمین شوی وي چې داسې یو چارچوب یا طرزالعمل جوړ شي انشاء الله بیا به... Читать дальше...

د امریکا د متحد ایالاتونو دفاع وزیر وایي، د افغان ځواکونو ناڅاپي ماتې دوی حیرانه کړل. لوېډ اسټن د امریکا د سنا د پوځي خدماتو استماعیه غونډې ته پرون وویل: "حقیقت دا دی چې افغان پوځ چې موږ او زموږ شریکانو روزلي وو، په ډېرې اسانۍ اوبه شو او په ګڼو مواردو کې پرته له دې چې یو ډز وکړي موږ ټول یې حیرانه کړو، له دې پرته بله هره ادعا به ریښتونې نه وي." ښاغلي اسټن زیاته کړه چې اداري فساد هم د دې ځواکونو د کمزوري سبب شو. ټاکل شوې ده چې نن چهارشنبه (د تلې په ۷مه) هم د امریکا د استازیو جرګې په یوې استماعیه... Читать дальше...

د سپینې ماڼۍ ویانده وایي، که متحد ایالاتونو په افغانستان کې دوه نیم زره امریکایي سرتیرې د اګسټ له یودیرشمې وروسته ساتلي وای، جګړې به نه وای دریدلې. جین ساکي دا خبره پرون وروسته تر دې وکړه چې د امریکا په سنا کې د پوځي خدماتو د کمېټې استماعیه غونډې ته د امریکا د لوی درستیزانو د کمېټې مشر جنرال مارک میلي وویل، که  لږ تر لږه دوه نیم زره امریکایي عسکر په افغانستان کې پاتې شوی وای طالبانو به کابل نه وای نیولی. جنرال میلي دا هم وویل چې ده دا وړاندیز ولسمشر جو بایډن ته په پسرلي کې کړی و، خو دا حتمي نه ده چې ولسمشر به د ده له نظر سره موافقه کوي.