Новости за 15.09.2021

يو تازه راپور ښيي چې په نړۍ کې د نشه يي موادو د اندازې ډېروالی يا اوورډوز ډېر شوی دی.دا راپور د اروپا او ملګرو ملتونو له نشه يي موادو سره د مبارزې ادارو په ګډه همکارۍ چمتو شوی دی. دا راپور ښيي چې په نړۍ، په تېره بيا اروپا کې د نشه يي موادو د استعمال اندازه يا اوورډوز ډېره شوی دی، له همدې امله د معتادینو مړينه هم ورسره ډېره شوې ده. دا راپور چې په اروپايي هېوادونو کې د معتادینو د معایناتو له مخې چمتو شوی ښيي چې په يوه کال کې ۵۷۰۰ معتادین د ډېرو نشه يي موادو د استعمال يا اوورډوز (overdose) له امله مړه شوي دي. Читать дальше...

په داسې حال کې چې ګڼ شمېر هېوادونه د طالبانو له حکومت سره د خپلو راتلونکو سياسي کړنلارو په جوړولو بوخت دي، د امريکا متحده ایالاتونه د خپلو نورو شرطونو ترڅنګ، له نشه يي موادو سره مبارزه هغه مساله ګڼي چې د طالبانو او واشنګټن تر منځ د اړيکو راتلونکی روښانه کوي. د امريکا متحده ایالاتونو مشرانو جرګې د بهرنيو چارو وزير استجوابيه غونډې ته ورغوښتی و. د امريکا متحده ایالاتونو مشرانو جرګې د بهرنيو چارو د کمېټې مشر باب مننديز د امريکا له متحدینو څخه وغوښتل چې د طالبانو له حکومت سره اړيکو درلودلو او هغوی... Читать дальше...

پر افغانستان د طالبانو له واکمنۍ د يوې مياشتې په تېرېدو سره لا هم دولتي ادارې په منظمه توګه نه‌دي فعالې او عامه خدمتونو ته د خلکو لاسرسی محدود دی. عام خلک بيا له طالبانو غواړي چې د ستونزو د هواري لپاره د دولتي ادارو د فعاليت لپاره ژر تر ژره اقدام وکړي. له دې سره هم‌مهاله يو شمېر دولتي کارکوونکي وايي، د کاري طرزالعمل سربېره د دوی د حقونو په اړه هم واضع کړنلاره نه‌ده رامنځته شوې. د زرګونه نورو افغانانو په څېر وحيد خطيبي هم د پاسپورټ په اخيستلو پسې سرګردان دی. ټاکل شوې وه چې خپل او د مېرمنې... Читать дальше...

د طالبانو د واکمنۍ له یوې میاشت تېرېدو وروسته د کابل ښار یو شمېر اوسېدونکي وایي چې لا هم رواني امنیت نه‌لري. ‎د دوی په خبره، فزیکي خوندیتوب تر یو بریده لري، خو د سیاسي ناڅرګندو حالاتو، بې‌وزلۍ او بې‌کارۍ له امله رواني خوندیتوب نه‌محسوسوي. ‎طالبانو یوه میاشت وړاندې کابل ته پر ننوتلو په افغانستان ټول‌واک شول. په تېره یوه میاشت کې له پنجشېر پرته د هېواد په نورو ولایتونو کې د جګړو خبرونه نه‌و، خو کابل کې بیا دوه چاودنې وشوې او د ځینو کسانو د هدفي وژلو راپورونه هم خپاره شول، هغه هدفي وژنې چې په... Читать дальше...

د افغانستان پخوانی ولسمشر حامد کرزی وايي، طالبان اوسمهال سرپرسته کابینه لري او دی هیله من دی چې د ټول-شموله کولو لپاره به یې اقدامات وکړي. نوموړي له مشال راډیو سره په ځانګړې مرکه کې د نړیوالې ټولنې له لوري د افغانستان د نوي حکومت په رسمیت پېژندل هم مهم بللي او وايي چې ټول افغانان باید په دې لړ کې هڅې وکړي او د نړیوالو مرستې ترلاسه کړي. کرزي په پنجشېر کې پر جګړې خواشیني ښوولې او وايي، هیله لري چې په راتلونکې کې نوره جګړه و نه شي. اجمل اند له پخواني ولسمشر حامد کرزي پوښتلي چې اوس په کابل کې په کومو... Читать дальше...

د سېپټېمبر پر ۱۳مه چې کله د پاکستان ولسمشر عارف علوي د پارلمان ګډې غونډې ته وینا کوله نو پر دغه وخت د پارلیمان دننه د اپوزیشن ګوندونو او بهر د خبریالانو مظاهرې روانې وې.

د مشال مرکه کې مو په خیبر پښتونخوا کې د اقليتونو حقونو لپاره کارکونکي هارون سربديال مېلمه دی. نوموړي په خيبر پښتونخوا کې د مذهبي سېلګرۍ لپاره يوه څيړنه هم کړې ده او وزيراعظم عمران خان ته يې وړاندې کړې وه. هارون سربديال وايي، په خيبر پښتونخوا کې شاوخوا ۶۶۰۰۰ هندوان ژوند کوي خو په سرشمېرنه تحفظات لري. خپرونه د غږ پر ځای کې اورېدای شئ.

په کندهار ښار کې په زرګونه کسانو د طالبانو هغه پريکړې چې په دريو ورځو کې دې پوځي کالونۍ خالي کړي پر ضد لاریون وکړ. د یو پخواني حکومتي چارواکي په وينا چې د لاريون کوونکو درې زره کورنۍ په دغه پوځي کالونۍ کې اوسېږي د احتجاج په توګه د کندهار د والي کور مخې ته راټول شول.نور حال په دې ویډیويي راپور کې.

په تاندې هیلې خپرونه کې په سیاسي او ټولنیزو چارو کې د ښځو د مزاحمت او د دوی د کوښښونو په اړه خبرې او د دې ټرڅنګ څېړونکي په افغانستان کې د طالبانو له راتګ وروسته د ښځو مظاهرو او د دوی مزاحمت ته څنګه ګوري. دا په داسې حال کې ده چې په تېره اوونۍ کې د کابل په ګډون د افغانستان په یو شمېر سیمو کې ښځو د طالبانو د واکمنۍ او د دوی حقونو د سرغړونو خلاف مظاهرې ترسره کړې. په افغانستان کې د طالبانو د نګران حکومت جوړېدو وروسته هلته د ښځو د کار روزګار، تعلیم او د دوی حقونو د خوندي پاتې کېدو په اړه اندېښنې زیاتې شوي دي.

د افغانستان د فوټبال د ښځینه ټیم غړې د سېپټېمبر پر ۱۴مه د تورخم له لارې پاکستان ته اوښتي دي.

اپوزېشن پر صوبایي حکومت تور لګولی چې یو داسې غیر منصفانه بجټ یې وړاندې کړی دی، چې د مخالفو سیاسي ګوندونو د اسمبلۍ غړیو حلقې یې د ترقیاتي کارونو له پانګې/فنډه بې برخې کړي دي.

په پاکستان کې دا مهال حکومت او د خبريالانو سازمانونو سره يو بل ته مخامخ دي. حکومت د رسنيو د منظومولو لپاره د پاکستان ميډيا ډيويلپمېنټ اتارټۍ په نوم د يوې ادارې جوړولو لپاره قانوني مسوده وړاندې کړې ده. د دې هېواد د خبريالانو سازمانونو او ميډيا مالکانو د دې مخالفت کړی دی. د مشال تر رڼا لاندې خپرونه کې د دې اتارټي پر خدوخال او د دې په راتلونکې د پاکستان ميډیا لپاره یې پر ممکنه پايلو غږېږو.

د جرمني د کورنیو چارو وزارت د ۲۶۰۰ افغانانو لپاره چې اوس اوس دې هېواد ته کډه شوي، د استوګنې ویزې ورکړي دي. د جرمني د کورنیو چارو وزارت یو ویاند ډي پي اې خبري اژانس ته وویل چې حکومت په دې اړه پرون د بهرنیو چارو وزارت ټولو دفترونو ته رسمي خبر ورکړ. په دې ډله کې د بشري حقونو فعالان، هنرمندان، پوهان، ژورنالېستان او نور هغه خلک شامل دي چې په افغانستان کې یې ژوند له ګواښ سره مخامخ دی. جرمني به د دې کسانو مېرمنو یا مېړونو او ماشومانو ته هم د استوګنې لپاره ویزې ورکوي او دوی به مجبوره نه وي چې د سیاسي پناه غوښتنه وکړي.

په اسلام اباد کې د پخوانۍ فاټا انضمام پرضد او د قبايلي سيمو ستونزو د هواري په اړه جرګه وشوه. د جرګې ګډونوالو د قبايلي ضلعو د انضمام مخالفت وکړو او ويې وويل چې ستونزې یې لا هم نورې زياتې شوې دي. نور حال د ګوهر مسود په دې ویډیو راپور کې.

د راپورونو له مخې د امریکا د وسله والو ځواکونو لوی درستیز د مخکیني ولسمشر ډونالډ ټرمپ د ولسمشرۍ په وروستیو کې له خپل چینايي سیال سره په پټه تماس نیولی او هغه ته یې ډاډ ورکړی چې متحد ایالات پر چین د برید پلان نه لري. په یوه کتاب کې چې راتلونکې اوونۍ خپرېږي، جنرال مارک میلي د جنوري په اتمه نېټه د امریکا د کانګرس پر ودانۍ د ټرمپ د پلویانو له حملې دوه ورځې وروسته د چین له لوی درستیز جنرال زو چنګ سره تماس نیولی و. واشنګټن پوسټ ورځپاڼې، اسوشیټېډ پرېس خبري اژانس او سي اېن اېن ټلوېزیون پرون سې شنبې... Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر په افغانستان کې د ښځو او نجونو د ملاتړ لپاره د یوه اجراییوي پُست د جوړېدو خبر ورکړ. انتوني بلېنکن د سنا جرګې د بهرنیو چارو کمېټه کې ویلي، دا چارواکی به د ټولو هلو ځلو مسوول وي او په افغانستان کې به د ښځو، نجونو او لږکیو څخه ملاتړ کوي. په واشنګټن کې د افغان ښځو په ملاتړ د یوه اجرایي پُست موجودیت څه ګټې لري؟ همدا پوښتنه د ازادي راډیو خبریا اسدالله لودین د یوې مرکې په پیل کې د ښځو له فعالې نوېدې کاکړ نه کړې ده. له نوموړې سره دا مرکه د لاندې تړوني په کېکاږلو سره اوریدلی شئ... Читать дальше...

د افغانستان د نجونو د کرکټ پخوانۍ مشرې د نړۍ له هېوادونو غوښتي دي چې د افغانستان د نارینه وو پر کرکټ دې بندیز نه لګوي. توبا سنګر چې پر کابل د طالبانو له ولکې سمدستي وروسته کاناډا ته ولاړه پرون سې شنبې خبرداری ورکړ چې د افغانستان پر لوبډلې بندیز به، په افغانستان کې د نجونو او ښځو د کرکټ په ګډون د دې سپورت جرړې وچې کړي. هغه فرانس پرېس خبري اژانس ته ویلي چې د افغان لوبډلې تحریمول ښه فکر نه دی او زیاتوي چې افغان ملي لوبډلې د افغانستان مثبت تصویر نړیوالو ته وښوده. مېرمن سنګر چې د ۲۰۱۴ او ۲۰۲۰ کلونو... Читать дальше...

پاکستاني چارواکو ویلي دي چې د افغانستان د فوټبال د ښځینه ټیم غړې اسلام اباد ته رسیدلې دي.  د افغانستان د فوټبال د ښځینه ټیم غړې پرون د تورخم له لارې پاکستان ته اوښتي دي. دا په داسې حال کې ده چې تر اوسه پورې څرګنده نه ده چې طالبان به تر خپل واک لاندې افغان ښځو ته سپورټ او ورزش ته اجازه ورکړي او که نه؟ د پاکستان د اطلاعاتو وزیر فواد چوهدري پر خپل ټویټر لیکلي:"د افغانستان د ښځینه فوټبال ټیم ته یې چې له افغانستانه د تورخم له لارې ورغلی، هرکلی ویلي دی." نوموړي زیاته کړې ده چې د افغان نجونو د فوټبال... Читать дальше...

د سېنېټ د بهرنیو اړیکو د کمېټې مشر باب منندیز چې د ډموکرات ګوند غړی دی وویل، له افغانستانه د امریکايي ځواکونو وتل یوه لویه تېروتنه وه.

که څه هم د افغانستان بانک خلکو ته ډېر ژر د بانکونو د ستونزې د هواري ډاډ ورکړی دی، خو بیا هم د کابل ښار یو شمېر اوسېدونکي وایي، د ورځنیو اړتیاوو د پوره کولو په موخه له خپلو شخصي حسابونو د پیسو د ترلاسه کولو لپاره په ځلونو بانکونو ته مراجعه کوي، خو بېرته خالي لاس کورونو ته ستنېږي. دوی ازادي راډیو ته ویلي چې په بانکونو کې ګڼه ګوڼه خورا زیاته ده. دا په داسې حال کې ده چې د افغانستان بانک د سې شنبې په ورځ د یوې اعلامیې په خپرولو سره خلکو ته ډاډ ورکړی چې ژر تر ژره به د بانکونو فعالیت په عادي ډول پیل شي. Читать дальше...

د افغانستان د صنعت کارانو د سرتاسري ټولنې رئیس شېرباز کمین زاده وایي، د فابریکو د برېښنا ستونزه هواره شوې ده. نوموړي نن چهارشنبه (د وږي په ۲۴مه) ازادي راډیو ته وویل چې د طالبانو له واکمنۍ سره دوی خپلې ستونزې د اقتصاد عالي شورا له رهبرۍ سره شرېکه کړې وه. کمین زیاتوي: "د برېښنا ستونزې په اړه باید ووایم، اوس د کابل او نږدې ټولو ولایتونو د برېښنا د پرچاوۍ ستونزه هواره شوې ده، اوس برېښنا څوک نه پرې کوي، برېښنا دوامداره وي او هیله مند یو چې دا مسایل هره ورځ بهتره شي." تر دې وړاندې د صنعت کارانو کارونه د برېښنا د کمښت له امله تر ډېره دریدلي وو. Читать дальше...

په افغانستان کې د ښځو د کار، زده‌کړې او ټولنیز فعالیت په اړه د طالبانو نا روښانه دریځ، د نړیوالې ټولنې په ځانګړي ډول د امریکا د کانګرس اندېښنې را پورته کړي. د امریکا په کانګرس کې د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو له وزیر یوه مهمه پوښتنه د افغان ښځو برخلیک و. هغه مهال چې د متحده ایالاتو د کانګرس غړې جېن شاهین له انټوني بلېنکن وپوښتل، څو روښانه کړي چې د بهرنیو چارو وزارت د افغان ښځو او نجونو د ساتنې لپاره څه کولای شي؟ ښاغلي بلېنکن یې په ځواب کې وویل، په بهرنیو چارو وزارت کې به، په افغانستان کې د ښځو،... Читать дальше...

افغانستان کې د طالبانو له بیا راتلو پس په فراه ولایت کې بې ځايه شوو اړمنو کورنیو ته د مرستو لړۍ درېدلې ده چې له کبله یې دوی له لوږې سره مخ شوي دي. نور حال په دې ویډیويي راپور کې.

په افغانستان کې د طالبانو له لوري د جمهوري نظام له ړنګېدو وروسته د هېواد په ۳۴ ولايتونو او مرکز پلازمېنه کابل کې د طالبانو لاسونو ته لسګونه زره پوځي تجهیزات ولوېدل. دغه پوځي تجهیزات د افغانانو په بیا-بیا غوښتنو امریکا او متحدو هېوادونو یې له افغانستان سره مرسته کړې، خو اوس د هېواد له ۲۴ ولایتونو داسې راپورونه خپریږي چې د یادو پوځي تجهیزاتو څخه او په ځانګړي توګه د رینجر موټرو او زرغروال ټانګونو ناسمه استفاده کېږي چې زیات شمېر یې له فعالیت څخه لوېدلي دي. د افغانستان په سویلي ولایت ارزګان کې هم... Читать дальше...

د ازادي راډیو اوونیز ژوند په شېبو کې پروګرام د چرم تاریخچې ته ځانکړی شوی دی، په پیل کې به واورئ چې: چرم څه وخت رامنځته شو؟ چرم څه ارزښت لري ؟ دا پروګرام ازادي راډیو جوړوي چې د لاندې لېنک په کېکاږلو سره یې اورېدلی شئ: