Новости за 08.01.2022

د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو لوی کمېشنر فلیپو ګراندي په افغانستان کې د روان بشري ناورین حل لار، د نړیوالې ټولنې او د طالبانو د حکومت ترمنځ په دوه اړخیز ډیالوګ کې ویني. ښاغلي ګراندي واشنګټن پوسټ سره خپله نوې مرکه کې ویلي، یو باثباته هېواد چې وشي کولی د خپلو خلکو ملاتړ وکړي، یوازې د نړیوالې ټولنې او طالبانو ترمنځ د خبرو له لارې تر لاسه کېدای شي. دی وايي: "کله چې زه کابل کې وم، زموږ د ټولو پیغام طالبانو ته همدا و چې که غواړئ پیسې مو خوشې شي، که غواړئ دا هېواد یو ځل بیا بنسټیز ملاتړ ترلاسه کړي، باید له نړیوالې ټولنې سره یو ځای ګام پورته کړئ. Читать дальше...

د امریکا د متحد ایالاتونو د بهرنیو چارو وزیر وایي، واشنګټن د قزاقستان د دې غوښتنې په اړه پوښتنې لري چې د روسیې په مشرۍ یې له امنیتي سازمانه د اعتراض کوونکو د مخنیوي لپاره ولې د مرستې غوښتنه کړې ده.  انتوني بلینکن زیاته کړه، ښکاره ده چې د قزاقستان چارواکي دا ظرفیت لري چې له دې اعتراضونو سره مناسب چلند وکړي، داسې چې د اعتراضونو پر مهال په قانوني ډول هم د لاریون کوونکو د حقونه درناوی وشي او هم نظم مراعات شي.  قزاقستان تېره اوونۍ د روسیې په مشرۍ د ګډو ګټو د امنیتي تړون له غړیو هېوادونو چې روسیه،... Читать дальше...

د جانز هاپکېنز پوهنتون د جمعې (د مرغومي ۱۷مه) د ورځې د شمېرو له مخې په نړۍ کې د کرونا وبا ثبت شوې مثبتې شمېرې تر درې سوه میلیونه واوښتې.  د کرونا په اومېکرون بڼې چې ژر خپریږي په لسګونو هېوادونو کې ګڼ کسان اخته شوي دي، خو هغه کسان چې واکسین یې کړی دی او په اومېکرون اخته شوي دي په هغوی کې د کرونا سختې نښې نه لیدل کېږي او د دې بڼې د مړینې کچه هم کمه ده.  د دې سربیره روغتیایي متخصصان خبرداری ورکوي، که ډېر کسان په دې ناروغۍ اخته شي، په نړۍ کې به روغتیایي خدمات ټکني کړي.  د کرونا ثبت شوې مثبتې شمېرې... Читать дальше...

د جنوري په ۷مه د خوست د طالبانو  د اطلاعاتو او فرهنګ ریاست په نووښت مشاعره او د ترنم دستوره جوړه شوې وه. دې مشاعره کې چې د شاعرانو او فرهنګیانو سربیره د طالبانو د حکومت لوړپوړو کسانو هم برخه درلوده، له شاعرانو وغوښتل شول چې ولسونو ته د یووالي او ورورګلورۍ پیغامونه ورکړي. د طالبانو د قطر د مذاکراتي ټیم غړي انس حقاني خپلو خبرو کې  فرهنګیانو او شاعرانو ته وویل، په لیکونو او شعرونو کې مو ولسونو ته ډاډ ورکړئ، هغوی د هېواد رغونې او یووالي ته راوبلئ. فرهنګپال او شاعر نورشاه نوراني وویل، ادبي ناستې... Читать дальше...

که څه هم په کندز کې جګړه پای رسېدلې، خو لا هم د جګړو نښې د دې ولایت په هره سیمه کې له ورایه ښکاري. د جګړو پر مهال پر مرکز سربېره د دې ولایت ۹ ولسوالیو کې زیات شمېر پلونه، پلچکونه او سړکونه پر بمونو الوځول شوي وو، خو اوس د کندز سیمه ییزو چارواکو په دې ولایت کې  د وران شوېو پلونو او پلچکونو د بیارغونۍ چارې پیل کړي او دغه کار د خلکو له تود هرکلي سره مخ شوی دی. د امام صاحب ولسوالۍ د باسوس سیمې د شمس الدین په نوم یو اوسېدونکی وايي، د جګړو پر مهال پلونه ویجاړ شوي وو، خو په وینا یې طالبانو یو شمېر پلچکونه بېرته رغولي دي. Читать дальше...

په افغانستان کې د سوېډن کمېټه وايي، د ننګرهار په سپین ­غر ولسوالۍ کې یې یو منځنی ښوونځی بیاورغاوه. د دې کمېټې د پروګرامونو د تطبیق مرستیال رئیس، ډاکټر محسن هاشمي، ازادي راډیو ته وویل، د دغه ښوونځي د بیارغونې چارې تېر میلادي کال پیل شوې وې: "د دغه ښوونځي پر ترمیم شااوخوا ۴ میلیونه افغانۍ لګښت راغلی چې د سویډن انکشافي ادارې له خوا تمویل او د سویډن کمېټې له خوا تطبیق شوی دی." په افغانستان کې د سوېډن کمېټه چې له څلورو لسیزو راهیسې په افغانستان فعالیت کوي، وايي تر اوسه یې په دغه هېواد کې زر ښوونځي یا جوړ کړي، یا یې بیارغولي دي.

د افغاني سرې میاشتې ټولنه وايي، د بدخشان ولایت په وردوج ولسوالۍ کې پر ۵۰۰ وچکالۍ او جګړه ­ځپلو کورنیو، د خوراکي توکو مرستې ووېشل شوې.  دغې ادارې پرون جمعه (د مرغومي ۱۷مه) ناوخته په خپل ټویټر کې لیکلي، په دغو مرستو کې ۸ بېلابېل خوراکي توکي شامل وو. په افغانستان کې ګڼې نورې مرستندویې ادارې هم د ژمي له راتګ سره، پر اړو او بې وزلو کورنیو د مرستو په وېش بوختې دي.  ملګرو ملتونو ویلي، د افغانستان د نفوسو نیمايي برخه د بې وزلۍ له کبله عاجلو بشري مرستو ته اړتیا لري.

د بښنې نړیوال سازمان په افغانستان کې د ښځو له اعتراضونو سره یو وار بیا د پیوستون غوښتنه وکړه. دغه سازمان پرون جمعه (د مرغومي ۱۷مه) په خپل ټویټر کې د ښځینه معترضانو د یوې ویډیو تر څنګ لیکلي، افغان مېرمنې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې د خپلو بنسټیزو حقونو لپاره خپلو اعتراضونو ته دوام ورکوي. دغه سازمان په یوه انلاین کمپاین کې له خلکو غوښتنه کړې چې له افغان ښځو سره د پیوستون لپاره خپل غږ ملګری کړي. پرون هم په کابل کې یو شمېر ښځې په یوه کور کې په اعتراضي ډول راټولې شوې وې؛ د دوی په استازیتوب یوې وویل... Читать дальше...

په پام کې ده هند، ډېر ژر په افغانستان کې له اړو کسانو د مرستې لپاره په زیاته پیمانه غنم ولېږي.  د هندي رسنیو د راپورونو له مخې دغه بشري مرستې به د پاکستان له طریقه افغانستان ته انتقالېږي. اسلام اباد ویلي چې د نوي ډیلي د دې نوښت هرکلی کوي. راپورونه وايي، دا مهال هندي او پاکستاني چارواکي افغانستان ته د بشري مرستو د رسولو په اړه په خبرو بوخت دي. هند پرون جمعه (د مرغومي ۱۷مه) هم افغانستان ته شااوخوا ۶ ټُنه طبي مواد ولېږدول.  د هند د بهرنیو چارو وزارت په یوه اعلامیه کې وویل، د دغو مرستو ۲ ټُنه... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره یا 'اوچا' وايي، په افغانستان کې د دوی بشري مرستې د خلکو اړتیاوو او زیان­ګاللو ته په پام سره خلکو ته رسول کېږي، پرته له دې چې د چا قوميت، نژاد، جنسیت، مذهبي عقایدو یا هم سیاسي نظریاتو ته وکتل شي. د دې ادارې مشرې ایزابیل موسارد کارلسن (Isabelle Moussard Carlsen) پرون جمعه (د مرغومي ۱۷مه) په ټویټر کې لیکلي: "د مرستندویو ادارو هدف دا دی څو په ۲۰۲۲م زیږدیز کال کې په افغانستان کې تر ۲۲ میلیونو له ډېرو کسانو سره مرسته وشي." په داسې حال کې چې ژمی روان دی او... Читать дальше...

په قزاقستان کې د اعتراضونو یوه اوونۍ کېږي، خو دغه هېواد کې لاهم روان وضعیت د اندېښنې وړ ښوول کېږي. ولسمشر قاسم جومارت توقایف امر کړی چې امنیتي ځواکونه کولی شي پر اعتراض کوونکو ډزې وکړي. هغه اقدام چې اندېښنې یې ولاړې کړي دي. د ناټو سرمنشي ینس سټولټنبرګ پرون جمعه (د مرغومي ۱۷مه) مازېګر وویل چې په قزاقستان کې روان وضعیت ته اندېښمن دی: "ناټو او متحدان یې په قزاقستان کې روان وضعیت په دقت څاري. موږ اندېښمن یو، دا چې ځینې کسان مړه شوي خوابدي یو. له شک پرته، مهمه ده چې تاوتریخوالی پای­ ته ورسول شي او... Читать дальше...

په غزني کې ډېری دیني عالمان وايي، په اوسني بحراني حالت کې دي شتمن کسان او ملي سوداګر د غریبو او بې وزلو خلکو لاس نیوی وکړي.  دوی وايي، یوې خوا ته ګرانۍ او بلې خوا ته سختې بې کارۍ او د روان ژمي زیاتې سړځګۍ ډېری خلک بې وزلي کړي دي چې له امله یې همدا د لاس نیوي وخت دی.  د غزني د اندړو ولسوالۍ اوسیدونکی ۴۰ کلن قدرت الله وايي، ناروغ دی، خو د معاش په اخیستو پیسو یا خو به د ځان درملنه کوي او یا به د کورنۍ لپاره ورباندې ډوډۍ اخلي، ځکه په وینا یې پر دغو پیسو دواړه خواوې نه کېږي.  نوموړی زیاتوي، که د... Читать дальше...

په کندهار کې د سوارلي موټرو کاروبار کمرنګه شوی دی. د دې ولایت د سپین بولدک ولسوالۍ د وېش بازار سوداګر يې په اړه وايي، دې وروستیو میاشتو کې یې د موټرو کاروبار په ټپه درېدلی دی. له پاکستان سره پر کرښه د سپين بولدک وېش بازار چې په مارکېټونو کې یې هر ډول بهرني کارول شوي توکي پيدا کېږي، خو د موټرو پلور په کې تر ټولو ډېر وو. له دې بازاره د افغانستان او پاکستان ډېرو سیمو ته موټر لېږدول کېږي، خو د نورې سوداګرۍ ترڅنګ دا بازار هم اوس د پخوا په څېر پېرودونکي نه لري. د رفیع الله په نوم یو سوداګر وايي، د موټرو د پلور پرمخ د پاکستان لارې سختې شوي دي... Читать дальше...

فارین پالیسي د فارین پالیسۍ خپرونې په یو تازه راپور کې ویلي، طالبان د امریکا سره د بندیانو د تبادلې هڅه کوي. دا خپرونه وايي، یو شمېر امنیتي، ډپلوماټیکو او حقوقي سرچینو ورته ویلي، طالب مشران پر واشنګټن ټینګار کوي، څو د نشه يي موادو پر قاچاق محکوم بشیر نورزی چې امریکا کې د عمري بند سزا ګالي، د یوه برمته شوي امریکايي انجنیر مارک فرېکس د خوشې کېدو په بدل کې له بنده ازاد کړي. مارک فرېکس دوه کلونو راهیسې په افغانستان کې برمته شوی دی. فارین پالیسي د بریتانیا د یو پخواني چارواکي سټېف بروکېنګ له خولې... Читать дальше...

د ٰپرمختلولو مېرمنو' د تولیدي شرکت چې له کلونو راهیسې یې د صابون د تولید برخه کې فعال و اوس یې فعالیت په ټپه دریدلی دی. د دې شرکت مشره اغلې مرغوبه صافۍ د جمعې په ورځ (د مرغومي ۱۷مه) ازادي راډيو ته وویل، د طالبانو له حاکمیت وروسته یې د پانګونې پر وړاندې زیاتې ستونزې رامنځته شوې. اغلې صافۍ زیاتوي: "موږ له زیاتو ستونزو سره لاس او ګریوان یو، په لومړي قدم کې موږ مارکیټ نه لرو، زموږ فابریکه چې د صابون تولید کوي خلک یې د پیرلو توان نه لري، دوهمه ستونزه د خامو مواد نشتون دی او که وي هم بیې یې لوړې دي،... Читать дальше...

ایران وايي، د اوکراین د نسکورې کړای شوې الوتکې په اړه له هر هېواد سره دوه اړخیزو خبرو ته تیار دی. خو ایران په هغه پېښه کې د کاناډا او نورو هېوادونو د غرامت غوښتنې موضوع له پامه غورځولې ده. تر دې مخکې د پنجشنبې په ورځ کاناډا، بریتانیا، سویډن او اوکراین ویلي وو، له تهران سره په نسکوره شوې الوتکه کې د دوی د وژل شوېو وګړو د غرامت په اړه د خبرو له هڅو منصرف شوي دي. دغو هېوادونو ویلي وو چې هڅه کوي، دا مسئله نړیوالو قوانینو سره سمه حل کړي. د ۲۰۲۰میلادي کال په جنورۍ میاشت کې د ۱۷۶ وژل شوېو له ډلې... Читать дальше...

د ناټو پوځي تړون ۳۰ غړو هېوادونو ویلي، په اوکراین کې د روسیې د پوځي اقدام په وړاندې یوموټي دي. په ناټو کې د امریکا ماموریت، پرون جمعه (د مرغومي ۱۷مه) د دغه تړون د بهرنیو چارو وزیرانو تر ویډیويي کنفرانس وروسته، د دې ګډې پرېکړې خبر ورکړ. په دغه پیغام کې راغلي، د ناټو د ټولو غړو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو، په خپله پرونۍ غونډه کې بیا ډاډ ورکړ چې پر اوکراین د روسیې د هر ډول یرغل پر وړاندې به په ګډه لاس په کار کېږي. دا څرګندونې داسې مهال کېږي چې په پام کې ده د ناټو او روسیې شورا، د را روانې چهارشنبې په ورځ غونډه وکړي. Читать дальше...